FOTOĞRAFLAR
İsveçli Berggren’in Sultanhanı Fotoğrafları
İsveçli Fotoğrafçı Guillaume Berggren Tarafından Çekilen Sultanhanı Fotoğrafları
Dünyada fotoğrafçılık, ilk olarak 1826 yılında Fransa’da başlamıştır. Osmanlı coğrafyasına ait ilk fotoğraflar ise İsviçreli fotoğrafçı ve gezgin Gaspard Pier Gustav Joly tarafından 1839 yılında çekilmiştir. Fotoğraf teknolojisinin kısa sürede gelişmesiyle birlikte, takip eden yıllarda gittikçe artan sayıdaki Avrupalı fotoğrafçı, İstanbul’a ve Osmanlı ülkesinin diğer bölgelerine gelerek fotoğraflar çekmeye devam etmişlerdir. Yıllar içerisinde de fotoğrafçılık sanatı ve fotoğraf çekme / çektirme usulü, tüm Osmanlı coğrafyasında tanınır ve kabul edilir bir hale de gelmiştir. 1863 yılında Osmanlı Sultanı Abdülaziz’in kendi fotoğrafını çektirmesi ile birlikte, fotoğraf olgusu ve fotoğrafçılık mesleği tüm Osmanlı halkına mal olmaya başlamış, yabancı ve yerli fotoğrafçıların ülkeye ve özellikle de İstanbul’a ait fotoğraf çekimleri artarak devam etmiştir.
İsveçli Guillaume Berggren de 19. Yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı ülkesine gelen ve bir fotoğraf stüdyosu açarak fotoğraf çeken Avrupalı fotoğrafçılardan biridir. 1866 yılında İstanbul’a gelerek bir fotoğraf stüdyosu kuran Guillaume Berggren, ömrünün kalanı kısmını Osmanlı ülkesinde geçirmiş ve 1920 yılında İstanbul’da ölmüştür. Mezarı, İstanbul’da Feriköy Protestan Mezarlığı’nda bulunmaktadır.
Guillaume Berggren’in 1880’lere ait bir fotoğrafı
Guillaume Berggren’in 1900’lere ait bir fotoğrafı
Osmanlı ülkesinde yaşadığı süre boyunca İstanbul’un ve diğer bölgelerin çok sayıda fotoğrafını çeken Guillaume Berggren, o dönemde Aksaray Kazası sınırları içinde bulunan Sultanhanı’nın da iki fotoğrafını çekmiştir. Berggren’in Sultanhanı fotoğraflarını hangi tarihte çektiği tam olarak tespit edilememektedir. Ancak Berggren’in hayatı hakkındaki bilgiler ile kendisine Anadolu’da fotoğraf çekme izni verildiğine dair olan Osmanlı Arşivi belgeleri dikkate alındığında, bu fotoğrafların 1879’dan sonraki yıllarda ve en geç 1884’te sona eren bir tarih diliminde çekildiği anlaşılmaktadır. Bu açıdan İsveçli Guillaume Berggren’in çektiği bu iki fotoğrafın, hem Sultanhanı’na ve hem de Aksaray çevresine ait en eski fotoğraf kareleri olduğunu söylemek mümkündür.
Berggren’in çektiği fotoğraflardan biri Sultanhanı’nın ana giriş kapısı olan taç kapıya aittir. Fotoğrafta taç kapının bütünlüğü korunmuş olarak görülse de zemin ve yan duvarlar kısmen harap vaziyettedir. İkinci fotoğrafta ise han içindeki mescid görülmektedir. Fotoğrafta o yıllarda hanın içindeki mescidin bütünlüğünün bozulduğu, tavanının tamamen ve duvarlarının ise büyük ölçüde çöktüğü görülmektedir.
Aşağıda, İsveçli fotoğrafçı Guillaume Berggren’in 1880’lerin ilk yıllarında çektiği tahmin edilen Sultanhanı’na ait iki fotoğrafları paylaşılmıştır.
Guillaume Berggren’in objektifinden Sultanhanı’nın taç kapısı. (1880’ler)
Guillaume Berggren’in objektifinden Sultanhanı’nın içindeki mescid. (1880’ler)