BELGELER
Ekecik Aşireti
Ekecik Dağı ve Ekecik Aşireti
Ekecik ismine, Aksaray coğrafyasında bulunan bir dağın adı olarak tarihi kaynaklarda 15. Yüzyılın sonlarından itibaren rastlanmaktadır. Belgelerde Ekecik, Cebel-i Ekecik veya Cebel-i Eke şeklinde geçen bu dağ, günümüzde Aksaray ili sınırları içinde bulunan 2133 metre yüksekliğindeki Ekecik Dağı’dır.
Bir aşiret adı olarak ise Ekecik kelimesi, 16. Yüzyılın başlarından itibaren arşiv belgelerinde görülmektedir. Belgelerde aşiretin adı Ekecik, Ekeli veya Eke şekillerinde geçmektedir. Bu ismin, aynı isimdeki dağ isminden mi alındığı yoksa aşiretin mi bu dağa ismini verdiği konusu ise net değildir. Ayrıca arşiv belgeleri bu aşireti, sürekli olarak Kürd veya Ekrad aşireti olarak göstermektedir. Tarihçiler Ekecik Aşireti’nin, Doğu Anadolu’nun Osmanlı Devleti’nin eline geçmesinin hemen ardından Orta Anadolu’ya ve özellikle Tuz Gölü çevresine yerleştirilen Kürt aşiretlerinden olduğu konusunda hemfikirdirler.
Ekecik Aşireti mensupları, 16. Yüzyıldan Osmanlı Devleti’nin yıkıldığı 20. Yüzyıl başlarına kadar, daima Aksaray Sancağı veya Aksaray Kazası sınırları içerisinde yaşamışlardır. Başlangıçta tamamen konar-göçer ve göçebe hayatı yaşayan bu aşiret, yüzyıllar içerisinde Ekecik Dağı çevresindeki köylerde yerleşik hayata geçmişlerdir.
Mevcut arşiv belgelerinden anlaşıldığına göre Ekecik Aşireti Aksaray şehrinin kuzey taraflarında bulunan ve Eyübeli’ne (Ortaköy) bağlı olan Ahmetli, Ahmet Fakihler, Alayuntlu, Borucu, Cemalbağı, Çat, Çatkilise, Çayağıl, Ekecik, Göçen, Gürgeni, Güve, Hamza Fakih, Hüsrev, Kabakulak, Karaköy, Kızılçubuk, Kızılcık, Koymaz, Köşklü, Kumağıl, Saka, Salman, Saraycık, Tepeköy, Yağdı, Yarımca ve Zaviye gibi köylerde yerleşmiş bulunmaktaydı. Bu köylerin çoğu tamamen Ekecik Aşireti mensupları tarafından iskan edildiği gibi bazı köylerde de Türkmen aşiretleriyle birlikte yaşamakta idiler. Ekecik Aşireti’nin yaşadığı bölgede 1837 yılında yapılan ilk nüfus sayımı defterlerinde de bu köylerin isimleri hemen hemen aynı şekilde geçmektedir. Günümüzde bu köylerden Ahmetli, Alayuntlu (Alanyurt), Borucu, Çat (Çatin), Ekecik, Güve, Hüsrev, Kabakulak (Pınarbaşı), Karaköy (Karakova), Koymaz (Koyak), Kumağıl (Sarıağıl), Saka (Hüsrev), Salman (Salmanlı), Saraycık (Sarayhan), Tepeköy (Bozcatepe) ve Yağdı (Yağan) köyleri, aynı isimler veya dönüşmüş yeni isimleriyle varlıklarını devam ettirmektedir.
Ülkemizdeki arşivlerde Ekecik Aşireti ile ilgili çok sayıda belge bulunmaktadır. Bu belgelerden iki adedi aşağıda paylaşılmıştır. 1772 ve 1777 tarihli olan bu belgelerin orijinalleri İstanbul’daki Osmanlı Arşivi’nde bulunmaktadır.
Aralarında Ekecik köyünün de bulunduğu bazı köylerdeki zeamet gelirlerinin
İbrahim veled-i Abdülmennan adlı sipahiye tevcih edildiği hakkında, Padişah III. Mustafa’nın emri. (1772)
Aksaray kasabasının Ekecik Dağı ile Hasan Dağı arasında bulunan beş bin haneli bir kasaba olduğunu belirten belge. (1777)